آفتابه‌دار

   چند هفته‌ای است بکمک ارشادات مرشد مخمور، دوچرخه‌ای خریده‌ام و بعضی روزها پارک‌های اطراف را گز می‌کنم. هر از گاهی هم در گوشه‌ای از پارک توقف می‌کنم، آبی می‌خورم، چند صفحه‌ای کتاب می‌خوانم و یا با iPod فایلی صوتی گوش می‌کنم.

   چند روز پیش در پارکی نشسته بودم و در حال خودم بودم که دو پلیس دوچرخه‌سوار را بناگهان دور خودم دیدم. یکی از آنها با اشاره به دستگاه iPod من که در مشمع جلدش گذاشته بودم، از من پرسید که این چیست و چرا آن را در مشمع گذاشته‌ام!! فهمیدم می‌خواهد بفهماند که "رئیس" است و باید به او متواضعانه(البته تواضع از سر اجبار)، پاسخ پس‌بدهم. من هم کمی بدجنسی کردم و طوری وانمود کردم که انگلیسی‌ام ضعیف است و نمی‌فهمم چه می‌گوید.

   خلاصه از او تکرار جملات و شمرده شمرده صحبت کردن و از من تظاهر به نفهمیدن! تا اینکه بنده خدا خسته شد و به همکارش (که او هم شروع به توضیح سئوال "رئیس" برای من کرده بود) گفت که منصرف شود و مرا رها کنند بحال خودم و بروند! و رفتند.

   

1. اگر این پلیس، همراه یعنی زیردست نداشت، باحتمال زیاد سعی در گرفتن تأیید ریاست از من نمی‌کرد. بیشتر برای فهماندن به زیردست خود چنین گیر بی‌منطقی داده بود تا بفهماند که "رئیس" است.

2. هویت‌فکری نیازمند ابراز و تأیید هویتش است. باید بنوعی هویت خود را بدیگری نشان دهد تا از وی و دیگران، مهر تأیید اعتبار بگیرد. حال اگر این لقمه را – بوسیله هر ترفندی - از او بگیریم، می‌میرد. یعنی فرصت ابراز و نمایش را از او بگیریم. (کمترک انداز سگ را استخوان)

3. یک لم برای رهایی از دست انسان‌های هویت‌فکری اینست که نشان دهی کدهایشان را متوجه نمی‌شوی. یعنی نمی‌فهمی اصلاً رئیس بودن یعنی چی. درست مثل کودکان.

    ما انسانهای اسیر هویت فکری هیچوقت پز مدرک و سواد و ثروت و شغل و اعتبار و بطور کلی شخصیت‌مان را به بچه‌ها نمی‌دهیم چون بخوبی می‌دانیم آنها اصلاً نمی‌دانند اینها چیست. بلکه اینها را به کسانی عرضه می‌کنیم که داخل بازی هستند یعنی از ارزشها باخبرند، یعنی آدم بزرگها.

   حالا اگر مخاطب ما آدم‌بزرگی باشد که نفهمد ما داریم پز شخصیتمان را به او می‌دهیم، ما رغبتی برای اعلام و اظهار شخصیت پیدا نمی‌کنیم!

4. اما لم برای رهایی از دست هویت‌فکری هم اینست که در مواجهه با افکار هویتی، آنها را کم‌محل و اصلاً بی‌محل کنیم. و دقیق‌تر بگوییم: آگاه باشیم که حتی موضع کم‌محلی و بی‌محلی به آن پندار، محل دادن به آن است!



   شبیه چنین تجربه‌ای را که برایت نقل کردم اکثر ما داشته و بطور روزمره داریم. یادم است مسعود می‌گفت: روزی در تهران سوار تاکسی شدم و بمحض نشستن بر صندلی متوجه شدم بغل دستم یکی از هنرپیشه‌های معروف و محبوب سینماست(مالک اشتر!) چشممان که بهم افتاد، هر چه منتظر شد من به او سلام کنم و یا ابراز خوشحالی کنم، نکردم که نکردم! و وارفت!

   یا این حکایت معروف را شاید شنیده‌ای که می‌گویند روزی یک نفر وارد توالت عمومی می‌شود و می‌بیند تعداد زیادی آفتابهٔ پرآب دم در توالت گذاشته شده. دست می‌برد و یکی را برمی‌دارد که بداخل ببرد و استفاده کند که ناگهان ترکه‌ای محکم بروی دستش می‌خورد. مسئول توالت (صاحب ترکه) به او می‌گوید: آن یکی (آفتابه) را بردار! طرف می‌پرسد: چه فرقی می‌کند؟ آفتابه آفتابه است. و رئیس مستراح می‌گوید: پس من اینجا چکاره‌ام؟!

و عجب تمثیل مناسبی!