گروه

   روزگاری با عده‌ای دوستان اهل شیراز و در وطن ایشان گروهی برای شرح و تفسیر دیوان حافظ داشتیم. نام این گروه را "خرابات" گذاشته بودند. و هر چند وقت یکبار دور هم جمع می‌شدیم، پا در آب حوض می‌کردیم و شعر می‌خواندیم، از هر دری سخنی و گل گفتنی و گل شنیدنی. گاهی هم مشاعره راه می‌انداختیم و با تبحری که دوستان داشتند بازار مشاعرهٔ موضوعی داغ می‌شد.
 
   مشاعرهٔ موضوعی را خیلی می‌پسندم. یعنی کسی که نوبتش بود باید از بیت نفر قبلی یک موضوعی انتخاب می‌کرد و بیتی می‌گفت که موضوع آن مرتبط با موضوع بیت قبل باشد. اصرار بر شروع بیت با حرف خاص یا وجود لفظ خاص در بیت جدید، نبود. به اینصورت مسابقه‌ای در کار نبود و در حقیقت مشاعره بهانه‌ای برای طرح بیت‌های پرمحتوی می‌شد و طبعاً مصاحبت را بسیار لذت‌بخش می‌کرد، طوریکه شب‌نشینی‌هایمان اکثراً تا انتهای شب و دیروقت طول می‌کشید.

   بعد از گذشت مدتی از تشکیل  این جمع خوب و حریفی کردن دوستان، رفته رفته اکثر گروه متأهل شدند و رحمت ایزدی به آنها تعلق گرفت! در حال حاضر دورادور با تک و توکی از این دوستان ادیبم ارتباط دارم. خیلی مایلند دوباره فرصتی شود و دور هم جمع شویم اما بسیار بعید است. بگذریم.

   خاطره‌ای که الآن می‌خواهم برایت بگویم مربوط به مرحله‌ای از دوران همراهی با این جمع است. همانطور که گفتم، اسم گروه را گذاشته بودند "خرابات". بر این عقیده هم بودند که با دور هم جمع شدن و بحث ادبی و عرفانی، "خراب" شویم – بمعنی عرفانی‌اش. یعنی از "من" خلاص یا حداقل پرهیز کنیم.

   یکی از اعضای جمع، مدتی گرفتار شده بود و کمتر در شب‌نشینی‌ها شرکت می‌کرد. دوستان چند بار به او طعنه زدند. و او در پاسخ و بطنز، گروه را "خرآباد" نامیده بود! (یعنی خرها باعث آبادی این گروه شده‌اند!)

   به چند نفر از اعضاء حسابی برخورده بود و می‌گفتند باید تصمیم شدیدی برای او بگیریم. بایکوتش کنیم یا کلاً عذرش را بخواهیم.

   بنابر تجربه‌ای که از شرکت در اینچنین گروه‌ها و برنامه‌هایی دارم بنظرم یکی از آفت‌های اصلی چنین جمع‌هایی ایجاد هویتی فرضی برای "گروه" است. سپس در دام حفظ این هویت، تعریف و تحدید آن، و قانون و رئیس و مرئوس درست کردن برای آن افتادن.

   اگر اصل منظور چنین گروه‌هایی "خراب" شدن است، پس دیگر ساختن هویت "گروه" برای چیست و "بی‌احترامی به گروه" چه معنایی دارد؟! احساس نیاز به تکیه بر هویتی فرضی و پنداری باعث می‌شود انسان‌ها خودشان چیزی بسازند("گروه") و بعد خودشان بر ساختهٔ خودشان تکیهٔ روانی کنند و اگر کسی به آن باصطلاح تکیه‌گاه "توهینی" بکند(توهین هم بزعم خود آنها!) از او دلخور می‌شوند. حال آنکه همه‌اش هیچ بر هیچ است! همه خیال است. مولانا که می‌گوید: بر خیالی جنگشان و صلحشان / وز خیالی ننگشان و فخرشان، همین است.

   عوارض هویت‌سازی از "گروه"، البته تنها این موضوع نیست و این قصه سر دراز دارد.

   گروه یعنی چه؟ "ما" یعنی چه؟ یک سری افراد، انسان، موجود، دور هم جمع می‌شویم و از مصاحبت با همنوعانمان لذت می‌بریم. چیزی هم بود همگی با هم می‌خوریم. دیگر این حواشی زائد برای چیست؟!