برگی از مثنوی

   فکر می‌کنم برای کسانیکه از ایران خارج می‌شوند آنچه در گذشته‌شان، در کودکی و نوجوانی، تجربه کرده‌اند تا مدتی بصورت flashback جلوی چشمشان بیاید. برای من که اینطور بوده و هست. کمی هم روی این موضوع دقت کرده‌ام و تا حدودی دریافته‌ام که علتش چیست.

   دههٔ محرم و برگزاری مراسم عزاداری امام حسین یکی از پرمحتواترین دوران هر سالهٔ کودکی و نوجوانی من و هم‌سن‌و‌سالهای من بود. روزهایی بسیار غنی از خاطرات زیبا، پر از زندگی. بگمانم اگر هر کس بجای نوشتن یک سری حرف‌های کلیشه‌ای و تکراری دربارهٔ امام حسین و آزادگی و قیام عاشورا و ... بیاید آنچه را خود شخصاً از بودن در هیئت‌ها و حسینیه‌ها در ایام محرم، تجربه کرده است بگوید، بسیار زیباتر است و به صداقت و واقعیت نزدیکتر.

   وقتی نوجوان بودم، فک و فامیل هیئتی درست کرده بودند که سوای دههٔ محرم، هر شب جمعه دور هم جمع می‌شدند و قرآن می‌خواندند یا حرف‌هایی زده می‌شد حول و حوش مذهب آنهم در سطح بسیار قشری‌اش. ایام عاشورا که فرامی‌رسید فعالیت و جنب‌وجوش هیئت سمیرمی‌های مقیم شهرری آغاز می‌شد. روحانی‌ئی "دعوت" می‌کردند(یعنی "اجیر")، که هر شب بیاید برایمان صحبت کند و روضه بخواند. حاشیه‌های مجلس هیئت بقدری زیاد و البته جذاب است که اگر بخواهم بگویم، مثنوی هفتاد من کاغذ می‌شود. اما می‌خواهم یک برگ از این مثنوی را برایت بگویم.

   ایام عاشورا بود. شبی روحانی هیئت پس از صحبتش کم‌کم مجلس را گرم کرد و وارد صحرای کربلا شد. دستور داد و چراغ‌ها را خاموش کردند. شروع به ذکر مصیبت کرد و رفت و رفت تا گرم شد و به شور رسید. اما برعکس هر شب، آن شب تنها از تک و توکی صدای گریه می‌آمد. گهگاهی صدای سرفه و گلو صاف کردن افراد مسن هیئت می‌آمد(نور به قبرت ببارد، آم‌علی) اما از ناله‌های هر شب جوانان پر انرژی هیئت خبری نبود.

   روحانی ما که خودش شوری گرفته بود، در عین حال متوجه بود که جمع سوت و کور است و این خوشایندش نبود. بهمین دلیل ضمن ذکر مصیبت شروع کرد به نقل روایاتی از ثواب گریه بر امام حسین و یارانش. اینکه هر قطره اشکی که برای امام حسین ریخته شود چقدر ارزش دارد و معادل چه چیزهایی در بهشت است. این روایات را گفت و دوباره سری زد به صحرای کربلا و مصیبت‌گویی تا اثر نقل روایات را بسنجد. اما باز دریغ از زجه ناله‌های هر شبی جوانان پرشور هیئت!

   تشویق و تطمیع نتیجه نداده بود لذا باید به تهدید متوسل می‌شد. (و من بخوبی حال و احوال و عملکردش را دنبال می‌کردم! خدایا خودت مرا ببخش!) این بار روایاتی را گفت که برابر با آن داستان "لباس جدید امپراطور" از هانس کریستین آندرسن بود. بطور غیرمستقیم و مستقیم می‌گفت هر کس برای امام حسین گریه نکند، خلاصه مشکل ناموسی یا چیزی در این حد دارد!

   گوشهایم تیز شده بود ببینم تاثیر این ترفند چیست. وقتی حاج آقا از فرعی نقل روایت به اصلی ذکر مصیبت پیچید و کمی پیش رفت، صدای پابه‌سن‌گذاشته‌های جمع بالا رفت و گریه‌ها به گرمی گرائید. اما همچنان جوان‌ها، خاموش بودند.

   آن شب هیئت تمام شد. همه داشتند می‌رفتند و قالی‌ها و پرده‌ها و پرچم‌ها را از در و دیوار جمع می‌کردند و از همدیگر خداحافظی می‌کردند. بزرگ‌های هیئت دم درب با حاج آقا مشغول خوش و بش و صحبت بودند. دویدم جلو ببینم چه می‌گویند. حاج آقا در حالیکه مزدش را می‌گرفت، گله می‌کرد که چرا امشب هیئت آن شور و حال همیشگی را نداشت.

   یکی از بزرگترهای فامیل که البته بتازگی به جمع بزرگترها پا گذاشته بود به ایشان رساند که گویا امشب همهٔ جوان‌ها با هم قرار کرده بودند برای سربسر گذاشتن و شوخی با ایشان، گریه و ناله‌ای نکنند تا ببینند عکس‌العمل حاج آقا چیست!

   پس از آنشب حاج آقا رحمتی دو شب دیگر هم آمد. شب اول ضمن صحبتش جوان‌ها را نصیحت کرد و البته تیری از زبان افکند، و با بازی دیگری که در شب دوم بسرش درآورده شد، دیگر نیامد که نیامد.