دفاع از حق

   دیشب با دوستی سوار ماشین در حال چرخ زدن در خیابان‌ها بودیم. ماشین جلوئی بناگهان توقف کرد و دنده عقب گرفت تا پارک کند و عنقریب بود که بزند به ما. در اینجور مواقع معمولاً باید اول راهنما بزنند تا ماشین پشتی بداند قصد توقف و پارک دارند. اما نزد و ما مجبور شدیم بشدت ترمز کنیم.

   دوست کنار دست من، که از قبل بخاطر ماجرائی ناراحت و اندکی آشفته بود، با عصبانیت سرش را از پنجره بیرون کرد و دو سه ناسزای چارواداری نصیب رانندهٔ خاطی کرد. او هم سرش را از پنجره بیرون آورد تا جواب دهد، که گازش را گرفتم و دور شدیم.

   نه همان موقع، دو سه ساعت بعد، از دوستم علت ناسزاگویی‌اش را جویا شدم. گفت: "اول اون فحش داد و من هم از خودم دفاع کردم. من حق دارم که از خودم دفاع کنم."

   نمی‌خواهم بگویم پرخاش و ناسزاگویی هنگام عصبانیت قبیح است و یا درست است و این صحبت‌ها. حتی شاید باعث تخلیه و آرامشی موقت هم بشود. بهرحال این موضوعی است جدا که الآن به آن کاری ندارم. اصل حرفم روی این موضوع است: اینکه به من "توهین" شده باشد و "دفاع از خودم" را "حق خودم" بدانم، احتمالاً نشان از این دارد که "خود" را کاملاً واقعی می‌دانم. آیا به واقعیت من آسیبی می‌رسد اگر کسی بمن "توهین" کند؟

   البته روشن است که این موضوع، مجوز ناسزاگویی به دیگران نیست(آخر بعضی‌ها چنین برداشتی می‌کنند!). همه از این جریان آگاه نیستند که "توهین" باعث آسیب واقعی نمی‌شود و از کودکی آموخته شده‌اند که "از توهین دیگران باید عصبی و برآشفته شد و عکس‌العمل شدید در برابرش نشان داد. باید از خودت دفاع کنی. این حق توست!" لذا عاقلانه نیست که به دیگران ناسزا بگوییم و انتظار داشته باشیم ناراحت نشوند و عکس‌العمل نشان ندهند. حرف اینست که اگر من از ناسزای دیگران ناراحت شوم، نابخردانه عمل کرده‌ام.

   موضوع "توهین" اتفاقاً برای کسانیکه در خط(!) خودشناسی هستند، برای تمرین ضربه خوردن به "من" بسیار پرفایده است. بعداً شاید در اینباره بیشتر بگویم که چه لمی می‌توان از آن بیرون کشید و در عمل آورد. هر چند اگر بعداً هم نگفتم، شاید توانسته باشی خودت حدس بزنی که این لم چیست.

   راستی، این تمثیل هم بنظرم می‌رسد در این رابطه بگویم: در نظر بگیر من دارم روزی آفتابی در خیابان قدم می‌زنم و رهگذری روی سایه‌ام پا می‌گذارد. آیا این خردمندانه است که با او جنگ و دعوا کنم که چرا به من آسیب رساندی؟ و این جنگیدن را هم حق خودم بدانم و "از خودم دفاع کنم"؟! آیا این منطق صحیح است؟


---
+ پادکست «برخوردن»

نظـرات