کسانیکه دیگران پیش آنها می‌آیند و از مشکلات و مسائلی که برایشان وجود دارد صحبت می‌کنند، که در قدیم آنها را با اصطلاح «سنگ صبور» یاد می‌کردند، خودشان قطعاً نیاز دارند بطریقی روانشان را تقویت کنند تا در مقابل پدیده‌ٔ VT مقاوم باشند و مبادا دچار آن شوند.
VT چیست؟ می‌گویم. VT یا Vicarious Trauma به معنی آسیب نیابتی، یا صدمهٔ درجه دوم است. به آن Secondary Trauma هم می‌گویند. و یعنی اینکه آن آسیبی که به شخص رسیده، بوسیلهٔ همدردی فرد شنونده(همان سنگ صبور) بنوعی به او(به سنگ صبور) نیز منتقل می‌شود و در رنج بردن سهیم می‌شود. بسته به اینکه روحیه و میزان شفقت‌پذیری او چطور باشد، VT می‌تواند شدت و ضعف داشته باشد. حتی ممکن است فرد مبتلی را از پا درآورد. در این حالت، فردی که دچار VT شده، در حقیقت Compassion Fatigue دارد، یعنی کوفتگی (روحی) ناشی از شفقت.
حتماً خانم مادر ترزا را می‌شناسی. کاری به افسانه‌هایی که حول و حوش زندگی اوست، ندارم. اما این فرد بهرحال در طول زندگی‌اش با بیماران و افراد رنج و درد کشیده بسیار همراهی می‌کرده. می‌گویند در پایان عمر خود جمله‌ای به این مضمون گفته که: «خداوند مرا ترک کرده». کسانیکه او را تحلیل روانشناسی می‌کنند، این حرف او را به مبتلا شدن او به VT تعبیر می‌کنند. یعنی روحیهٔ او زیر فشار مشکلاتی که دیگران داشته‌اند و او با آنها همدردی می‌کرده، نهایتاً شکسته است.
جان کلام اینکه اگر کسی می‌خواهد در جایگاه سنگ صبوری و کمک به دیگران بنشیند، حتماً، حتماً و حتماً باید حد و حدود توانایی خود را بداند، و متناسب با آن از خودش انتظار کمک به دیگران را داشته باشد. اگر نه، خواهد شکست. شکستی که بهبود آن بسادگی میسر نیست. و این بسیار خطرناک است.
فرد باید بوسیلهٔ تقویت‌کننده‌های روحی، خود را قوی و مقاوم کند. ورزش جسمی (ترجیحاً سنگین)، طبیعت‌گردی، خودشناسی، تمرینات روحی مانند مراقبه، وقت‌گذرانی با دوستان و خوش و بش و خندیدن، اینها از ملزومات است و در صورت غفلت از آنها، روحیهٔ فرد بسیار ضعیف خواهد شد.
حتماً می‌دانید که برای پیامبر اسلام نیز - که می‌گویند حس شفقت زیادی داشته است و دلسوزی زیادی می‌کرده، - در قرآن به او گفته شده «تو زیاد ناراحت آنها نباش، بر آنها سیطره نداری»، یعنی حد توانایی خودت را بدان. همچنین همانطور که شاید بدانید، اقامهٔ نماز شب برای ایشان جزء واجبات بوده است.(سحرخیزی و مراقبه در آن هنگام یا همان نماز و مناجات نیمه‌شب بسیار موثر است.) به اینصورت توان روحی‌شان بالا می‌رفته و توانایی فشارها را پیدا می‌کرده است.
ای کاش امکاناتش برایم فراهم بود و مرکزی فرهنگی راه می‌انداختیم تا افرادی دروناً قوی و استوار تربیت می‌کردیم. حالا که نیست، هر کس که در معرض چنین دریافتهایی‌ست، یعنی در جایگاه سنگ صبور است، به چند توصیهٔ مهمی که در این یادداشت گفته شد توجه و عمل کند. در غیر اینصورت خطری بسیار جدی متوجه اوست.
پستها
